Haf o ffilmiau o Gymru: Y Llyfrgell, Mom and Me, The Lighthouse

Dros fisoedd y gwanwyn cafodd ffilm Gareth Bryn a Ed Talfan, Yr Ymadawiad, ei ryddhau ar hyd Cymru ac ymhellach, yn dilyn ac yn cynnwys dangosiadau yn yr UDA, Llundain a Caeredin.

Cafodd y ffilm adolygiadau gwych, ar blogiau personol, gwefannau adloniant, a chylchgronau a phapurau newydd megis The Guardian a Sight and Sound. Dipyn o gamp ar gyfer ffilm gymharol fach o Gymru. Tra ein bod ni’n disgwyl i weld beth sydd nesaf ar gyfer Yr Ymadawiad (rhyddhad Blu-ray, plîs!), mae dipyn mwy o ffilmiau Cymraeg ar y gweill dros yr haf.

Mae tair ffilm o Gymru wedi’i dewis fel rhan o raglen cyffrous yr Ŵyl Ffilm Ryngwladol Caeredin.

Cafodd Mom and Me, ffilm ddogfen am y perthynas rhwng dynion a’i mamau yn Oklahoma, sydd wedi derbyn adolygiadau gwych hyd yn hyn, ei ariannu gan Ffilm Cymru Wales a Bord Scannán na hÉireann, a’i gynhyrchu gan gwmnïau o Iwerddon a Chymru. Mae sôn bod cynlluniau i ryddhau’r ffilm dros yr haf rywbryd.

Ffilm arall sy’n dangos yn yr ŵyl, ac sy’n dangos cydweithredu Celtaidd iawn, yw’r ffilm Moon Dogs, cynhyrchiad rhwng Ffilm Cymru Wales, Creative Scotland a Bord Scannán na hÉireann. Mae’n ddrama am ramant ifanc, ac mae’r ffilm wedi’i chyfarwyddo gan Philip John, sy’n adnabyddus am ei waith deledu ar gyfresi fel Being Human, New Tricks a Downton Abbey. Nid does dyddiad ar gyfer ryddhad cyffredinol ar gyfer y ffilm ar hyn o bryd, felly cadwch lygaid allan amdani.

Wrth gwrs, y dewisiad mwyaf cyffrous yn yr ŵyl yw Y Llyfrgell (neu The Library Suicides, fel mae’n cael ei adnabod), sydd wedi’i chyfarwyddo gan Euros Lyn a’i ysgrifennu gan Fflur Dafydd yn addasu’i nofel ei hun. Yn serennu yn y ffilm yw Catrin Stewart, sy’n chwarae’r efeilliaid Ana a Nan, sy’n ceisio dial ar y dyn mae nhw’n credu gwnaeth achosi marwolaeth eu mam.

Bydd y ffilm yn dangos yn gyffredinol o Awst 5ed ymlaen, ac mae’n braf cael gweld lleoliad mor eiconig â’r Llyfrgell Genedlaethol yn cael ei ddefnyddio mewn ffordd mor ddiddorol yn y ffilm. Dyma thriller go-iawn, ac mae’r themâu o adrodd stori bywyd rhywun yn wir yn wych ar gyfer ei ymchwilio mewn ffilm fel hyn.

Cyn hynny ym mis Gorffennaf, bydd ffilm ddiweddaraf Chris Crow – wnaeth cyfarwyddo Devil’s Bridge, Panic Button a The Darkest Day – yn cael ei ryddhau. Ynghyd â Y Llyfrgell a Just Jim (cafodd ei ryddhau blwyddyn ddiwethaf), cynhyrchwyd The Lighthouse fel rhan o brosiect Sinematig Ffilm Cymru Wales, sef partneriaeth rhyngddyn nhw a’r BFI Film Fund, BBC Films, Creative Skillset, Edicis, Soda Pictures a S4C i gefnogi a hybu prosiectau ffilm cyffrous a newydd.

Mae The Lighthouse yn dod ag un o straeon mwyaf enwog hanes morwrol Cymru i’r sgrin fawr, sef hanes digwyddiad goleudy Ynys Smalls yn 1801, lle daliwyd y ceidwaid Thomas Howell a Thomas Gruffudd yno gan storom enfawr, nes i’r ddau droi’n wallgof. Mae’r ffilm yn gampwaith, gyda pherfformiadau gwych gan Mark Lewis Jones a Michael Jibson, ond hefyd drwy ail-greu’r goleudy, tu fewn a thu allan, mewn ffordd mor effeithiol.

Braf iawn yw cael cyfle i ddisgwyl am gymaint o ffilmiau o Gymru, yn Gymraeg ac yn Saesneg, ac yn adrodd hanesion mor eang. Braf hefyd yw gweld prosiectau fel Sinematig yn cefnogi cynyrchiadau yng Nghymru, ac yn ei gweld nhw yn cael sylw fel mae Y Llyfrgell yng Nghaeredin.

Y gobaith felly, yw bod ffilmiau fel hyn yn cael cefnogaeth gan sinemâu ond hefyd gan gynulleidfaoedd – dim ond trwy gefnogi a gwylio ffilmiau o Gymru (rhywbeth sy’n wir am unrhyw ffilmiau ‘bach’ neu annibynnol neu amgen) gallwn ni sicrhau bod ein sinemâu’n parhau i’w dangos nhw, ac wedyn bod nhw’n parhau i gael ei gynhyrchu.

Yn bersonol, mae hyn yn bwysig iawn yn achos ffilmiau nad ydyn ni’n gweld yn aml iawn yn Gymraeg neu wedi’i leoli yng Nghymru, sef ffilmiau ‘genre’, fel The Lighthouse neu Y Llyfrgell. Falle ni fydd y ffilmiau’n bodloni chwant pawb, ond mae’n ddatblygiad gwych bod y math o ffilmiau’n cael ei gynhyrchu yma. Mi fydda i’n edrych ymlaen yn fawr iawn at wylio’r ffilmiau ‘ma ar y sgrin fawr, lle maen nhw i fod i gael eu gweld, ac rwy’n gobeithio bydd llawer o bobol eraill yn gwneud yr un fath.

Mae Y Llyfrgell ar Facebook a Twitter ac mae The Lighthouse ar Facebook a Twitter. Cadwch lygaid allan am wefan newydd prosiect Sinematig.