Tag: S4C

Pwy Geith y Gig? Nid merched, mae’n debyg

Mae cyfres deledu newydd, Pwy Geith y Gig?, yn cynnig cyfle i bobl ifanc gystadlu i fod yn aelod o fand newydd sbon Cymraeg. Fydd 6 enillydd rhwng 11 ac 16 mlwydd oed yn cael eu dewis i fod yn rhan o’r band, cael eu mentora a chwarae slot ar lwyfan Eisteddfod 2016. Syniad da ar gyfer hybu cerddoriaeth gyfoes Gymraeg a chyfleoedd yn y diwydiant i bobl ifanc Cymru!

Gofynnir i gystadleuwyr uwchlwytho fideo ohonyn nhw eu hunain yn canu neu’n chwarae offeryn i gyfeiliant un o chwe thrac gan ‘6 o fandiau mwyaf adnabyddus Cymru’. Y rheiny yw Candelas, Sŵnami, Y Reu, Yr Angen, Yws Gwynedd a’r Eira. Chwe grŵp poblogaidd a thalentog, wrth gwrs. Ond mae ‘na rywbeth ar goll…

Ble mae’r merched?

Os dw i’n cyfri’n iawn, mae hynny’n gasgliad o 24 cerddor, a dim un ohonyn nhw’n ferch.

Am un peth, mae hyn yn methu’n llwyr â chynrychioli’r amrywiaeth o dalent ar draws sawl genre sydd ar y sin cerddoriaeth Gymraeg, gan gynnwys nifer o artistiaid benywaidd ‘adnabyddus’. Ond yn fwy na hynny, pa neges ydy hyn yn danfon at ferched ifanc? Beth mae’n dweud wrthyn nhw am eu lle ym myd cerddoriaeth? Faint o ferched ifanc 11-16 sy’n mynd i edrych ar y detholiad hwnnw o gerddorion a theimlo’n hyderus am wneud cais i’r gystadleuaeth? Dim llawer, dw i’n amau. Mae’n hollbwysig i hyder ac uchelgais pobl ifanc bod ganddynt fodelau rôl. Ac felly mae’n siomedig gweld y fath gyfle coll pan mae cerddoriaeth Gymraeg yn llawn merched gall gynnig esiampl i ferched ifanc o rywun ‘fel nhw’ yn llwyddo.

Mae’r cwestiwn ‘Pwy geith y gig?’ hefyd yn adlewyrchu problem fwy eang. Dwy flynedd yn olynol nawr (yn 2014 a 2015), mae merched wedi tynnu sylw at ddiffyg artistiaid benywaidd ar lwyfan Maes B, heb gael ymateb boddhaol gan drefnwyr y gigs. Fel perfformwyr neu aelodau o’r gynulleidfa, dydy merched ddim wastad yn cael croeso gan y byd cerddoriaeth yn 2015, rhywbeth mae’r criw o ferched ifanc, Girls Against, wedi tynnu sylw ato’n ddiweddar yn eu hymgyrch gwych yn erbyn yr aflonyddu rhywiol sy’n parhau i fod yn bla yn gigs.

Os ydyn ni gyd am weld cerddoriaeth Gymraeg yn ffynnu, mae’n angenrheidiol ein bod ni’n denu’r nifer uchaf a’r amrywiaeth fwyaf eang posib o bobl ifanc. Mae’n rhaid i sefydliadau neu ddigwyddiadau mawr fel S4C neu’r Eisteddfod gydnabod faint o ddylanwad sydd ganddynt yn hynny o beth, gan ystyried cyn lleied o lwyfannau cyhoeddus sydd ar gael i artistiaid Cymraeg.

Dw i ddim yn mynd i restru’r nifer fawr, fawr o ferched talentog sy’n creu cerddoriaeth trwy gyfrwng y Gymraeg y gellir cynnwys mewn rhaglenni cerddorol a lein-ups gigs. Mae eraill wedi gwneud hynny eisoes, ac mae’r artistiaid yn ddigon adnabyddus yn barod. Yn yn y bôn, tasg cynhyrchwyr a hyrwyddwyr ydy chwilio am artistiaid benywaidd a chynnig llwyfan iddynt. Dydy hyn ddim yn broblem o ddiffyg merched – maen nhw bobman, yn creu amrywiaeth o gerddoriaeth sy’n mynd tu hwnt i’r fformiwla ‘bechgyn yn chwarae gitars’. Mae llwyddiannau nifer ohonynt yng ngherddoriaeth Gymraeg yn destun i’r ffaith ein bod ni’n gwneud yn eitha da, ond does dim esgus gennym dros beidio gwneud mwy er mwyn sicrhau bod ein diwylliant cerddorol o hyd yn hyrwyddo cyfleoedd i ferched, yn gwerthfawrogi eu cyfraniad ac yn dathlu eu dawn.

Mae merched yn hanfodol i gerddoriaeth Gymraeg. Mae’n hen bryd sicrhau llwyfan iddynt.

Cofia Fi’n Ddiolchgar: ffilm am Y Cyrff o 2000

I’r rhai ohonom ni a oedd yn rhy ifanc neu rywle arall pan oedd Y Cyrff yn eu hanterth dyma hen raglen ddogfen Cofia Fi’n Ddiolchgar am y grŵp roc o fri o Lanrwst.

Mae hi’n cynnwys fideos ac hen glipiau eraill o’r archif gan gynnwys cyfweliadau gyda chyn-aelodau o’r grŵp – a’i cyn-athro daearyddiaeth dylanwadol Toni Schiavone. Hebddo fe byddai’r Cyrff wedi bod yn wahanol iawn – cynigiodd e gig cynnar iddynt ar yr amod eu bod nhw yn canu yn Gymraeg.

Mae teimlad y rhaglen yn syml gyda thestunau ar y sgrîn yn hytrach nag unrhyw droslais.

Darlledwyd y rhaglen gan gwmni cynhyrchu Pop 1 ar S4C yn 2000 yn wreiddiol. Mae testun ar y dechrau yn nodi bod y rhaglen yn deyrnged i’r gitarydd Barry Cawley a fu farw yn yr un flwyddyn mewn damwain ffordd.

Os ydych chi’n chwilio am fwy o fideos mae pobl yn rhannu ffilmiau am gerddoriaeth ar Twitter trwy’r dydd gyda’r hashnod #doccerdd. Diolch i Nwdls am y syniad ac i Siôn Richards am y ddolen i’r rhaglen am Y Cyrff.

O Lundain: pwt o fy rhwystredigaeth

“Dwi wedi bradychu fy nghyd Gymry drwy wneud y penderfyniad i fynychu coleg celf yn Llundain ac ddim cystal Cymraes a rhai o fy ffrindiau sydd wedi aros yn ei mamwlad. Drwy adal dwi ogystal yn neilltuo fy hun o ddiwylliant Cymreig ac ar yr un pryd yn methu cyfrannu iddo. Fy mrad mwyaf eithafol?”

“Dwi’n siarad Saesneg yn ddyddiol.”

Am lwyth o gachu. Braf fyddai cael deud mai synnu fuasa’ chi i wybod faint o bobol sydd efo’r agwedd yma, ond i’r gwrthwyneb yw’r gwir. ‘Da ni gyd yn nabod o leiaf un. Yn anffodus dwi’n nabod oleia’ dau lond llaw.

Dwi’n fwy gwladgarol nac erioed ac wedi mopio yn llwyr gyda’r syniad o berthyn i rywle, ac wedi sylweddoli pa’ mor lwcus ydw i. Nid oes miloedd o siaradwyr Cymraeg yn Llundain ond mae ‘na lwythi ac felly dwi’n teimlo’n sbesial yno, mor gywilyddus a hunan bwysig ma’ hyna’n ymddangos i bobol sydd ddim yn teimlo’r un dynfa reddfol, ond dwi’m yn mynd i wadu fy malchder. Dyna’r gwir.

Ar y llaw arall, dwi’n mynd i bwysleisio pa mor ffiaidd dwi’n feddwl ydi pobol sydd efo agwedd naïf tuag at y Saeson. Yn gyffredinol ‘da ni’n rhy barod i gymryd yn ganiatol mai ni yw’r unig rai gyda diwylliant, iaith a hanes ac o fy mhrofiad i yn amharchus a hiliol tuag atyn nhw, pam ddiawl ydym ni’n disgwyl parch yn ôl? Cyfaddefaf fy mod wedi gorfod dysgu hyn o gamgymeriadau personol. Mae cymdeithas Gymreig yn gyffredinol wedi magu y mwyafrif i fod yn bobol hiliol a chwerw. Mae bywyd yn mynd yn ei flaen a rhaid i Gymru dderbyn hynny. Oes rhaid perfformio mwy o ddramau am chwareli a phyllau glo a Thryweryn? Be am ddathlu ein Cymru fodern hefyd? Nid anghofio. Datblygu.

Dwi’n clywed bron i bum iaith wahanol ar y stryd bob dydd ym Mhrifddinas Lloegr. Fel hyn fydd hi yng Nghymru yn y dyfodol? Yn hytrach na ceisio gwarchod y swigen fach Gymreig pam na allwn ni dderbyn hyn a’ chroesawu bobol o bob cwr o’r byd? Ma’ hi’n oes y ‘hipster’. Os allai ‘hipsters’ neud sbecdols pot jam a Birkenstocks efo sana’ yn cŵl mae gen i ffydd y gall ‘hipsters’ Cymreig neud siarad Cymraeg yn cŵl! Dwi’n llwyr derbyn mai ofnau y Cymry ydi colli iaith ond yn hytrach na ceisio arafu datblygiad ein diwylliant yn yr ymgais i’w warchod pam na allwn ni weithio o amgylch y broblem a cymeryd y reolaeth sydd ei angen? Atgyfnerthu yr iaith drwy ein celfyddydau modern. Dwi’n ymwybodol bod llawer o bobol yn symud i Gymru ac yn hytrach na mynd ati i ddysgu yr iaith mae nhw’n ei anwybyddu, achos eu bod nhw’n teimlo ei fod yn ddi-angen. Felly, yn lle cwyno a chasau yr unigolion yma (sydd ond yn ei neilltuo nhw fwy) mae’n rhaid i ni ysbrydoli nhw, dangos iddyn nhw eu bod nhw’n methu allan! Er gwaetha’r modd nid drwy fygrwthan am ddewisiadau ‘creadigol’ Radio Cymru ac S4C y mae hi’n bosib newid pethau, nid yw’n hawdd cyflawni dim drwy gwyno.

Fy mhroblem i, a phroblem mwyaf diwylliant Cymreig ydi ein bod ni yn anghyfforddus efo unrhyw ddiwylliant ‘blaw yr un ‘rydym wedi arfer hefo. Pan o’ni yn astudio Diploma mewn Celf Sylfaenol cefais fy nghyflwyno i’r syniad o gyfuno fy niddordeb mewn actio hefo fy angerdd tuag at Gelf. Ers hynny dwi wedi mwynhau perfformio darnau celf gweledol llawer mwy na pheintio. Fodd bynnag, fel artist ‘does gen i ddim platfform sylweddol i anelu i berfformio ynddo nac i arddangos y gwaith hwn a ‘does yna ddim ddigon o oria’ mewn oes i lenwi ffurflenni y Cyngor Celfyddydau. Yn blwmp ac yn blaen, dwi’n methu cynhyrchu incwm yn Nghymru yn gwneud be dwi eisiau ei neud. Yr un hen stori i griw y Sin Roc Gymraeg, actorion ac ysgrifennwyr y wlad.

Dwi’n ceisio dod i ddaeall pam ‘da ni mor ar ei hôl hi gyda’n agwedd at ein celfyddydau, pam nad ydi ein gwlad wedi cael ei gyflwyno i amrywiaeth ehangach o gelf mewn cymhariaeth a mannau eraill yn y DU ac Ewrop? Yn rhy aml nid yw diwylliant yn cael ei ystyried yn ganolog ym mhryderon y llywodraeth. Ond fel ‘da ni’r Cymru yn or-ymwybodol ohono yn ôl ein hanes, dyna mae pobol yn ei gofio, mae ei effaith ar fywydau pobol yn ddwys. Mae gan y llywodraeth ei ran i chwarae. Nid rôl rheoli, ond rôl i gefnogi, hwyluso, galluogi a stiwardio. Ond nid yw’r cyllid ar gael ar raddfa fawr ac nid yw gwleidyddiaeth Prydeinig yn ddigon cefnogol chwaith. Mi’r ydw i felly wedi derbyn y galla i ddim newid na chyflymu globaleiddio yng Nghymru fwy ac y gallwch chi.

Ydw i am ddod nôl i Gymru? Dwi’m yn gwybod. Mae angen gwyrth arnai. Ond yn y cyfamser mae’n rhaid i fi a fy ffrindiau sy’ yn yr un gwch greu platfform ein hunain. Os ‘da chi eisiau ysbrydoliaeth ewch i weld un o gigs Y Ffug, drama Llais gan gwmni Cynyrchiadau Pluen neu gŵgliwch Bedwyr Williams. Rhaid i ni estyn i bocedi ein hunain, defnyddio pob ffynhonell sydd ar gael a chymryd pob mantais o’r we. Does gen i ddim yr opsiwn o fod yn bysgodyn mawr mewn pwll bach nac yn bysgodyn bach mewn pwll mawr oherwydd ar hyn o bryd, does gen i ddim pwll i hyd yn oed nofio ynddo. Gyda’n gilydd mi allwn ni ehangu gorwelion ein diwylliant a cheisio torri tir newydd gyda ein dramau a chelf. Dyma ein cyfla’ ni i greu Cymru ‘da ni eisia’ dychwelyd iddo!

I’r Gwyll – trac sain ddychmygol gan Recordiau

Albwm annisgwyl sydd newydd gael ei rhyddhau ydy I’r Gwyll, trac sain answyddogol ar gyfer y gyfres teledu Y Gwyll.

Recordiau yn dweud:

Trac sain ddychmygol o gerddoriaeth atmosfferig/llofruddiog wedi ei ddylanwadu ag ysbrydoli gan y gyfres deledu wefreiddiol a ddarlledwyd yn ddiweddar ar S4C a’r BBC yw I’r Gwyll….

Y bren tu ôl i’r prosiect ydy Geraint Ffrancon, cyfansoddwr a chynhyrchydd electronig, sydd hefyd wedi dwyn yr enwau Stabmaster Vinyl a Blodyn Tatws dros y blynyddoedd.

Ewch i Bandcamp am ragor o fanylion a’r albwm mewn ffurf digidol